افسانه چای .............................................................................................................. " شن نونك ، كه قریب 27 قرن قبل از میلاد می زیست ، روزی از شكار گاه جامی پر از آب گوارا به كف او سپردند، تا خواست آنرا سر كشد ، برگی از درختچه ای جدا شد و در جام افتاد، بوی دلاویز آن مطبوع آمد و آنرا چای نام نهاد. در روایتی آمده است : ........................................................................................................... قریب 600 سال قبل از میلاد "لائوتو" فیلسوف چینی كه هم عصر "كنفسیوس" و "بودا" ولی از نظر فلسفی كاملاض با آنها مخالف بود، روزی هر سه با هم به بوتة چایی می رسند و هر كدام برگی از آن در دهان گذاشتند و چشیدند، كنفیسیوس آنرا ترش ، بودا آنرا تلخ ولی لائوتو آنرا شیرین تشخیص داد" بی تردید منشاء اصلی چای سرزمین باستانی چین و یا هندوستان می باشد. اولین بار بازرگانان ایرانی یاد و لذت این نوشیدنی گوارا را به ایرانیان بیان كردند. مصرف چای در ایران از چهارصد سال پیش و خیلی زودتر از ممالك اروپا و عربی معمول گردید. ولی تاریخچه چایكاری در ایران قدمت صدساله دارد. .......................................................................................................... تاریخچه كشت چای در ایران ........................................... در سال 1281 محمد میرزا چایكار معروف به " كاشف السلطنه " چهار هزار گلدان نهال و چندین صندوق بذر چای را از كانكرای هند به ایران (‌لاهیجان ) رساند. اگر چه او در سفر بعدی بر اثر تصادف اتومبیل ( صحنه سازی توسط عوامل انگلیس) به دره سقوط كرد و در راه استقلال و خودكفائی ایران كشته شد ولی باید به حق او را پدر چای ایران نامید." ابتدا كاشف السلطنه چند هكتار زمین با هزار موانع و مشكلاتی كه مالكین لاهیجانی برایش پیش آورده بودند در آنجا خریداری و سپس نهال و بذرهای فندق مانند چای را بصورت ردیف كاری و با نظم خاصی كشت نمود. برای چایسازی و انتقال فن آوری آن به ایران ، دو كارشناس روسی به نامهای (گرادزه و گوریل ساولایف) و چهار كارشناس به نامهای (1- ایپ مون چین = حاج حسین ایراندوست مقدم 2- تن های چو = حاج محمد كاتوزی 3- شون تونك چی = حاج حسین ...4- كانگ لونگزی = ارمز) را به لاهیجان دعوت نمود كه آن چهار كارشناس چینی در لاهیجان ازدواج كرده تا آخر عمر ماندگار شدند. اولین كارخانه چایسازی دولتی در سال 1309 ه.ش با ماشین آلات چینی در لاهیجان احداث گردید. ................................................................................................................................ چای بوته چای نسبتاً كوتاه داری برگهای متناوب ، دندانه دار به رنگ سبز تیره و گلهای منفرد آن به رنگ سفید و معطر است. بذرش پوشینه ای و محتوی دانه های روغنی است. امروزه پرورش چای بیشتر در نواحی شمالی ایران (از فومن تا كلارآباد) معمول بوده و در مناطق گرم و مرطوب و پر باران و در زمینهای اسیدی و شیب دار بهتر رشد می كند . برای كشت چای نو خاكهای رسی شنی كه قابل نفوذ باشد مناسب تر است ، قبلاً كاشت آن به صورت بذر و قلمه انجام می گرفت ، ولی در حال حلضر كاشتن بذر بیشتر رواج دارد. ابتدا كارشناسان و بعضی از چایكاران با سابقه ، بذر پوشینه ای چای را در خزانه مخصوص به مدت یكسال پرورش می دهند و سپس گونه های مرغوب ، نهال یكساله چای به زمینهای كرت بندی شده باغات چای انتقال می دهند. ........................................................................................................................ فن آوری چای ......................................... فراوری چای همیشه در جهان با سطح تكنولوژی و ماشین آلات چای خشك كنی ارتباط مستقیم دارد. از آنجائیكه محصول چای برگهای آن است كه هرچه لطیف تر و نورسته تر باشد چای آن مرغوب تر خواهد بود، پس از چیدن برگهای لطیف و تازه ، در هفت مرحله آنرا برای استفاده آماده می كنند: ............................................................................................................ پلاس كردن 2- مالش دادن 3- غربال كردن 4- تخمیر كردن (اكسیداسیون) 5- خشك كردن 6- سرت یا مرت كردن 7 – بسته بندی . در مرحله غربال و سرت كردن انواع چای در كارخانجات چایسازی بدست می آید.1- ممتاز 2- شكسته 3- قلم 4- باروتی 5- خاك نوشابه چای حاوی موادی نظیر: كافئین ، تیئین ، تانن ،لكومین ، مواد رنگی و معدنی و یك اكسیداز به نام تئاز می باشد. .............................................................................................................................. چای بعنوان یك نوشیدنی ملی در فرهنگ غذائی ما ایرانیان جایگاه ویژه ای دارد. در همه وقت و در همه جا یك فنجان چای داغ ، سمبل پذیرائی، تشریفات و تمدد اعصاب برای مردم ایران می باشد. از اینرو ایران با دارا بودن 1% جمعیت كل جهان ، 5% مصرف چای كل جهان را دارد.یعنی اینكه بیشترین مصرف چای در جهان ازآن ایرانیان است.